راهکارهای جذب سرمایه در بخش تولیدات کشاورزی
صنعت کشاورزی به علت تأثیرات مستقیم که در حفظ محیط زیست، ایجاد اشتغال، توسعه پایدار، تأمین استقلال و امنیت غذایی داشته، همواره نقش مهمی در اقتصاد کشورها از جمله ایران دارد. بنابراین ورود سرمایه به تولیدات بخش کشاورزی یکی از چالش‌های دولت‌ها بوده و فعالیت‌های مختلفی را در این زمینه انجام داده اند. اما این‌که چرا سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی مهم بوده و چه راهکارهای اساسی در جذب سرمایه وجود داردبه سوالی تیدیلب شده که در ادامه سعی داریم به آن پاسخ دهیم.
بررسی جایگاه بخش کشاورزی در اقتصاد ایران
آمارها نشان می‌دهد که تولیدات کشاورزی بیش از ۲۵ درصد ارزش صادرات غیرنفتی کشور را در اختیار دارند. همچنین این بخش سهمی بالغ بر ۲۰ درصد در اشتغال کشور، حدوداً ۸۰ درصد در عرصه غذایی، تأمین‌کننده ۹۰ درصد مواد اولیه صنایع تبدیلی کشاورزی و ۱۵ درصد تولیدات ناخالص داخلی به قیمت جاری در اقتصاد ایران دارد.
طی سه دهه اخیر ارزش‌افزوده در بخش کشاورزی به شکلی بوده که میانگین نرخ رشدی ۴.۵ درصد را در پی داشته که این میزان از نرخ رشد نسبت به نرخ رشد ۲.۲ درصدی تولیدات ناخالص داخلی به قیمت ثابت در این دوره بیشتر است.
اهمیت جذب سرمایه در بخش تولیدات کشاورزی
اهمیت جذب سرمایه در بخش تولیدات کشاورزیسرمایه و اعتبار از ارکان اساسی تولید در هر بخشی از جمله بخش کشاورزی محسوب می‌شود. هر چه میزان جذب سرمایه در بخش تولیدات کشاورزی بیشتر باشد، به همان میزان راندمان تولید افزایش یافته و سبب بالا رفتن میزان بهره‌وری و عملکرد بهتر بخش کشاورزی می‌گردد. با کارایی بخش کشاورزی امنیت غذایی ایجاد شده و فقر در کشور کاهش پیدا می‌کند.
همچنین با توجه به شرایط حال حاضر کشور و تحریم‌ها، افزایش تولیدات کشاورزی نیاز به واردات محصولات کشاورزی را کاهش می‌دهد.
از طرفی دیگر جذب سرمایه و افزایش سرمایه‌گذاری در بخش تولیدات کشاورزی سبب ایجاد یک بازار مالی کارآمد در کشور می‌شود که کشاورز می‌تواند در این بازار نیازهای مالی خود را با هزینه مبادله ی پایین‌تری تأمین نماید.
بررسی جذب سرمایه در بخش تولیدات کشاورزی ایران
آمارها حاکی از آن است که در سه دهه اخیر تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در این بخش به طور متوسط ۴.۲ درصد با دامنه تغییرات ۳.۸ تا ۴.۶ درصدی بوده است. همچنین تشکیل سرمایه ناخالص به ارزش افزوده بخش کشاورزی به طور متوسط شاخص ۱۱.۶ درصدی و در کل اقتصاد ۳۳.۷ درصد داشته است.
آنچه از بررسی این اعداد برآورد می‌شود کمبود سرمایه در بخش کشاورزی و نیز توزیع نامتوازن سرمایه در قسمت‌های مختلف اقتصادی کشور است.
در دوره زمانی ۵۳ تا ۵۷ ارزش افزوده بخش کشاورزی در ایران بیش از ۲۱.۵ درصد بوده که در پایان برنامه توسعه اقتصادی به ۱۱ درصد کاهش پیدا کرده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که علیرغم ظرفیت بالای بخش تولیدات کشاورزی، تمایل به سرمایه‌گذاری در این بخش کاهش یافته که این امر به علت اختصاص نامناسب اعتبارات و تسهیلات بانکی در راستای توسعه بخشی و بین بخشی کشور است.
موانع ایجاد کننده عدم انگیزه سرمایه‌گذاری در کشاورزی
متأسفانه سیستم بانکی و اعتباری دارای موانعی بوده که سبب عدم تمایل سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی شده است. این موانع شامل موارد زیر هستند:
– نبود امنیت سرمایه‌گذاری در سطح اقتصاد کلان و کافی نبودن زیربناهای مناسب جهت توسعه این بخش
– به علت نرخ پایین سود تسهیلات این بخش، اعطای اعتبارات این بخش به شیوه رانتی به بخش‌های دیگر اقتصادی به خصوص بخش‌های غیرمولد سودآور
– کافی نبودن سرمایه‌گذاری در توسعه صنایع تکمیلی و تبدیلی
– عدم وجود دستگاه نظارتی
– عدم تخصیص مناسب وام‌های کارآفرینی و خوداشتغالی به فرصت‌های نوین شغلی بخش کشاورزی در پروسه‌های زمانی کوتاه مدت
– عدم وجود ابزار مالی کارآمد به منظور تأمین مالی طرح‌های میان مدت و بلند مدت
– کمبود برنامه‌ها و سیاست‌های تشویقی کارآمد جهت جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی و تولید تجاری در این بخش
– فقدان مدیریتی درست در اعطای تسهیلات مطابق با تقویم زراعی منطقه جهت تأمین نیازها و هزینه‌های جاری کشاورز
شیوه‌های نوین جهت جذب سرمایه در بخش تولیدات کشاورزی
به منظور جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی در بخش تولیدات کشاورزی دولت باید به دنبال اتخاذ سیاست‌های تشویقی و حمایتی در این بخش باشد.
یکی از راهکارهای اساسی و مهم بازنگری در سیستم بانکی کشور در اعطای تسهیلات به بخش کشاورزی است. بانک کشاورزی به عنوان بانک تخصصی کشاورزی در ایران چنانچه اعتبارات و تسهیلاتی را به صورت درست و بهینه به بخش تولیدات کشاورزی اختصاص دهد، می‌تواند نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذار این بخش بازی نماید.
بانک کشاورزی بزرگ‌ترین موسسه رسمی تأمین اعتبارات بخش کشاورزی ایران بوده که با اعطای بالغ بر ۶۶ درصد تسهیلات سهم عظیمی از تأمین مالی این بخش را به عهده گرفته است.
بر این اساس یک سری راهکار جهت بهبود این بخش و جذب سرمایه در بخش تولید کشاورزی وجود دارد که به شرح زیر هستند:
– آموزش، بازاریابی و خرید محصول به قیمت پایه توسط شورای اعتبار کشاورزی
– اعطای تسهیلات مستغلات، بازسازی اموال غیرمنقول، وام تولیدی و فرآوری، تسهیلات میان مدت جهت تأمین تجهیزات، رهن یا اجاره مسکن روستایی و بیمه توسط مؤسسات نظام اعتباری کشاورزی
– انتشار، بازاریابی و مدیریت اوراق بهادر اعتبار کشاورزی در بورس توسط شرکت‌های تأمین مالی
– حذف کنترل‌های قیمتی محصولات کشاورزی و غذایی و تراز کردن آن با قیمت نهاده – ستانده با قیمت‌های بین‌المللی
– صدور سند و ممیزی نمودن املاک کشاورزی
– پرداخت خسارات به تولیدکنندگان آسیب‌دیده
– خرید محصولات کشاورزی
– پرداخت یارانه جهت تأمین نهاده‌های کشاورزی
