کپک سفید آردی
کپک سفید آردی قارچ دکمه ای
نام انگلیسی : White Mold
ریشه لاتین : ریشه لاتین برگرفته از کلمه Scopulatus به معنای جارویی، ماهوت پاک کن است که مربوط به ساختار هاگزای این جنس می باشد.
رده بندی علمی > رده : قارچهای ناقص > راسته : Moniliales > سری : Amnelosporae
نام عمومی و اسامی دیگر : کپک سفید، کپک آردی، کپک سریشی، سفیدک
زیستگاه و میزان شیوع : عاملی است گندرو و در کمپوست های خیس با ازت فراوان دارای تخمیر ناقص دیده می شود. این کپک همچنین بر روی خاک پوششی خیس و گلی نیز دیده می شود. این کپک در طبیعت در روی خاک، علوفه و روی برگ و دیگر مواد گیاهی در حال پوسیدن دیده می شود.
مشخصات میکروسکوپی : کنیدی فورها کوتاه بوده که به زودی منشعب شده و به صورت سلول های طویل متعددی در آمده که خود منشأ زنجیره های کوتاه، حاوی کنیدی (هاگ)های خشک، کروی و کهربایی رنگ و دارای زگیل های ظریف بوده که اندازه این هاگ ها ۷-۵ × ۸-۵ میکرون می باشد. اندام باردهی این کپک (کنیدی بر) مثل برس و مانند کنیدی‌بر قارچ پنی سیلیوم است به طوری که کنیدی‌برها در انتها به چند شاخه تبدیل شده و کنیدی ها در انتهای آن تشکیل می شوند.
شناسایی بیماری :
در کمپوست سازی تخمیر ناقص کمپوست (رطوبت زیاد،هوادهی کم و آبیاری زیاد که دمای کمپوست را به بالای ۷۰ درجه سانتیگراد نرساند) و درادامه پاستوریزاسیون بی هوازی از عاملی اند که همراه با هم باعث گسترش این آلودگی می شوند. علایم بیماری، به صورت کلونی های حلقوی و کروی که از میسلیوم های متراکم سفید تشکیل شده اند، می باشد، ممکن است کپک سفید آردی با کیک خاکستری شبیه هم باشند، گونه S.brevicaulis برای انسان سمی است که معمولا به بافتی که با ابتلا به بیماری دیگر ضعیف شده حمله می کند. درمان پرورش دهندگان قارچ مبتلا به این بیماری در برخی موارد غیرممکن است.
عامل اصلی بیماری : عامل اصلی بیماری گونه Scopulariopsis fimicola می باشد.
عامل فرعی بیماری : تخمیر ناقص کمپوست و کمپوست بیش از حد خیس دارای آمونیاک زیاد و pH زیاد در رشد و گسترش این کپک موثرند.
عامل ایجاد بیماری : خیسی شدید کمپوست در طی دوران کمپوست سازی یا پاستوریزاسیون، تخمیر ناقص و بی هوازی کمپوست، پاستوریزاسیون کمپوست با هوای کم و خیسی زیاد در تونل نیز از عوامل ایجاد بیماری است.
تشدید کننده بیماری : ادامه خیسی شدید کمپوست و خاک پوششی در طی مرحله سالن داری تشدید کننده بیماری است. هوای کم، دمای بالا و سیرکولاسیون بیش از حد هوا در سالن نیز از عوامل تشدید بیماری است. گردش بیش از حد هوا در سالن به دلیل افزایش جمعیت هاگ های کپک در بسیاری از مواقع سبب تشدید بیماری در زمان های بعدی می شود.
تخفیف دهنده بیماری :
کاهش رطوبت سالن، آبیاری کمتر خاک پوششی جریان هوای آزاد بیشتر در سالن و در صورت امکان کاهش دما سبب تخفیف بیماری می شود
ناقل بیماری : از عوامل انتقال بیماری می توان به انسان، ادوات برداشت قارچ ،رطوبت، هاگ های موجود در هوا، کمپوست مصرفی و حشرات اشاره نمود. شناخت عوامل انتشار و انتقال بیماری بسیار مهم هستند. در اینکه کدام یک از عوامل انتقال و انتشار بیماری مهمتر و در جایگاه بالاتری هستند نیاز به دقت خاصی دارد. مثلا کپک سبز از سالن آلوده و بقایای ته قارچ ها و بیشتر توسط انسان با وسایل قارچ چینی انتقال می یابد. حباب تر از خاک پوششی آلوده و توسط کارگران قارچ چین یا در حین خارج کردن کمپوست از سالن درروز آخر اتفاق می افتد، لکه باکتریایی توسط مخیسی تشدید و توسط آب منتقل می شود، ممکن است بیماری هایی مثل کپک تار عنکبوتی و کپک سفید آردی به ویژه در روز خارج کردن کمپوست از سالن در روز آخر سالن داری به شدت انتقال یابد.
نشانه بیماری : این کپک، لکه های سفید متراکم میسلیومی با ظاهری آردی شکل روی کمپوست و خاک تولید می کند که باعث کاهش رشد اسپان و یا کلا عدم رشد آن می گردد. کپک آلوده کننده به صورت توده استرومایی شکل متراکم در خاک پوششی دیده میشود. نشانه بیماری به صورت بروز لکه های سفید رنگ و متراکم با ظاهری آردی شکل در گوشه هایی از خاک پوششی و تا حدی در کمپوست می باشد. در این حالت خاک به نوعی حالت لزج مانند پیدا می کند. در محل هایی که کپک سفید وجود دارد قارچ و میسلیوم رشد نمی کند.
درمان مقطعی بیماری : جمع آوری کپک ها از روی بستر و پاشیدن نمک یا محلول قارچ کش، عوض کردن خاک پوششی. البته بخاطر رشد سریع این کپک، درمان مقطعی تا حدود زیادی بی نتیجه می باشد.
درمان قطعی بیماری :
انجام صحیح پاستوریزاسیون، کاهش رطوبت کمپوست در دوران کمپوست سازی و ورود هوای تازه (دارای اکسیژن) و تمیز بیشتر در تونل و همچنین کاهش رطوبت کمپوست در تونل قبل از بذرپاشی، تا حدود زیادی باعث از بین رفتن این بیماری می گردد.
پیشگیری بیماری : رعایت اصول کمپوست سازی (کاهش خیسی و افزایش هوادهی در کمپوست)، کاهش رطوبت خاک و کمپوست در حین پاستوریزاسیون، شستشو و سمپاشی کامل سالن قبل از ورود کمپوست به سالن، انجام دو بار سمپاشی روی کمپوست با قارچ کش به نسبت ۱٫۵ در هزار با فاصله سه روز از هم در سالن تا قبل از خاک دهی. بهتر است از بذر زنی به کمپوست خیس در روز کشت و انتقال این کمپوست ها به سالن خودداری کنیم.
کنترل بیماری : کاهش رطوبت، سمپاشی خاک پوششی با قارچ کش به نسبت ۱ گرم به ازای ۱ لیتر بر ۱ متر مربع از بستر با فواصل سه روز در سالن، تعویض خاک تاحدودی در کنترل و جلوگیری از انتشار بیماری موثر است، شستشو و سمپاشی کامل کف سالن پس از تعویض لایه سطحی خاک نیز تأثیر خوبی دارد.
تشخیص بیماری : این کپک عموما pH قلیایی را ترجیح می دهد. خیسی بیش از حد کمپوست در طی مراحل کمپوست سازی و خصوصا پاستوریزاسیون با کاهش اکسیژن در کمپوست عامل بروز بیماری می باشد. در واقع خیسی بیش از حد کمپوست عاملی است که از پاستوریزاسیون خوب جلوگیری می کند. از طرفی pH قلیایی به عنوان عامل فرعی باعث تحریک بیماری می شود. در مورد خاک پوششی، خیسی بیش از حد (گلی بودن) خاک در تونل، ریختن خاک با ارتفاع بیشتر در تونل به نحوی که از ظرفیت پاستوریزاسیون تونل بیشتر باشد و همچنین دمای پایین تر از ۵۹ درجه سانتیگراد و همچنین زمان کمتر از ۱۰ ساعت برای پاستوریزاسیون، سبب بروز بیماری می گردد.
