کپک سبز جنگلی

یکی از بیماری های رایج قارچ دکمه ایی کپک سبز جنگلی است که به صورت کامل در این مقاله به آن می پردازیم.

کپک سبز جنگلی

نام انگلیسی : Green Mold

نام علمی : Tricoderma SPP

ریشه لاتین : ریشه یونانی بر گرفته از دو کلمه Trichos به معنای مویی و Derma به معنی پوست میباشد

رده بندی علمی: رده > قارچ های ناقص، راسته> Moniliales خانواده > Moniliaceae

نام عمومی و دیگر اسامی : لکه سبز، کپک سبز روشن، لکه تریکودرمایی.

زیستگاه و میزان شیوع : این کپک بیشتر بر روی کپوست ها و خاک پوششی یافت می­شود. البته تا حدودی روی کشت بذر و آگار نیز دیده میشود.این کپک همچنین در خاک پیت حاوی مقادیر زیاد بافت های چوبی نپوسیده قابل مشاهده است.این کپک محیط های اسیدی با اسیدیته ۴ تا ۶ را بیشتر برای رشد انتخاب می کند.بیماری کپک سبز جنگلی عمدتا در کمپوست های غنی از کربوهیدرات،دارای ازت کم،رطوبت زیاد و بافت ضعیف بروز می کند.

مشخصات میکروسکوپی : کنیدی فورها شفاف و منشعب هستند که در انتهای هر شاخه،خوشه هایی از اسپورهر بیضوی و تخم مرغی به رنگ سبز به وجود می آید.خصوصیات برجسته این جنس محصور بودن کنیدی ها درون یک ماده لعاب مانند و تولید هاگ های به هم چسبیده است.اندازه هاگ ها ۳-۵×۳-۴ میکرون می باشد. مشاهده کنیدی بر،در زیر میکروسکوپ دشوار است.

اسپور این قارچ تک سلولی با رنگیزه روشن و درون ماده موکوس مانندی قرار دارد.

شناسایی بیماری : این کپک برای انسان و دام بیماری زا نیست.از گونه های پنی سیلیوم و تریکودرما می توان در جداسازی فلزات گرانبهایی همچون طلا و پلاتین ، از محلول های اولیه آنها استفاده کرد.

گونه های تریکودرما نیز محیط های اسیدی را ترجیح می دهند. کپک های تریکودرما در دامنه PH  بین ۴ تا ۵٫۵ فعالیت می کنند. یکی از تحریک کننده های بیماری، بقایای ته پایه قارچ های چیده شده در بستر می باشند.کنه های فلفل قرمزی، اسپورهای این کپک را می خورند.اسپورها به شدت چسبنده و به راحتی به لباس کار کارگران می چسبند. کنه که از میسیلیوم این کپک تغذیه می نمایند،می تواند حامل اسپورهای زیادی باشد.

کپک سبز تریکودرما دارای کارآمدی بالقوه ای در خسارت زایی در کشت قارچ دکمه ای می باشد.مکانیسم عمل این کپک در ترشح آنزیم هایی است در مخرب دیواره سلولی هستند. تریکودرما در پیت به مقدار زیادی یافت می شود. بنابراین در این مورد نیز جمع آوری قطعات و تکه های چوبی ریشه های پیت در موقع تهیه خاک پوششی کمک زیادی به جلوگیری از بروز این بیماری می نماید.

عامل اصلی بیماری : عامل اصلی بیماری گونه های قارچ تریکودرما است که بیشتر گونه های آن چوب خوار هستند.

عامل فرعی بیماری : کمبود اکسیژن و بیشبود همزمان دما،دی اکسید کربن،رطوبت و آمونیاک زیاد طی روند کمپوست سازی یا پاستوریزاسیون سبب برتری رشد کپک به رشد میسیلیوم قارچ دکمه ای می باشد.

عامل ایجاد بیماری : با توجه به عوامل فرعی هر اتفاقی که باعث کمبود اکسیژن و بیشبود همزمان دما ،دی اکسید کربن، رطوبت و آمونیاک زیاد شود سبب ایجاد بیماری می شود مثلا غیرهوازی بودن کمپوست، خیسی کمپوست در دوران کمپوست سازی و رطوبت بالای کمپوست در تونل پاستوریزاسیون ، از طرفی اسپان آلوده و غیره می باشد.

تشدید کننده بیماری : پس از بروز بیماری خیس و خمیری بودن کمپوست، بالا بودن مقدار آمونیاک و دیگر گازها در کمپوست وسالن و کلا ضعیف بودن کمپوست سبب تشدید بیماری می شود.کم یا ضعیف بودن بذر نیز سبب رشد کمتر میسیلیوم قارچ خوراکی و برتری رشد کپک می شود.

تخفیف دهنده بیماری : جریان هوای ازاد اضافی در سالن،کم کردن دما و رطوبت در کمپوست و سالن ،اضافه نمودن بذرکمکی در کمپوست قبل از خاک پوششی، کاهش فشردگی بستر از طریق خار نمودن سبب تخفیف بیماری می شود.

ناقل بیماری :

کمپوست آلوده و خاک پوششی آلوده سبب ورود بیماری به سالن می شوند پس از آن رطوبت و چکیدن قطرات آب حاصل از ابیاری می تواند سبب انتشار آلودگی شود پس لازم است آبیاری پس از نظافت بستر صورت گیرد.جریان هوا،انسان، حشرات و کنه ها، ادوات و وسایل قارچ چینی نیز سبب انتقال و انتشار کپک می شود.

درمان مقطعی بیماری : برای درمان مقطعی،پس از جمع آوری کپک روی خاک و انتقال به بیرون از سالن،افزایش اسیدیته خاک و ترمیم خاک پوششی تا حد زیادی اثربخش است.قبل از خاکدهی،پس از جمع آوری تکه هایی از کمپوست آلوده هوادهی کمپوست از کاهش تراکم کمپوست و باز گذاشتن در کیسه پلاستیکی به مدت چندساعت تا حدود خیلی زیادی باعث از بین رفتن کپک می گردد، پس از آن لازم است به مقدار ۱۰۰ گرم بذر به کمپوست اضافه نمود. استفاده از یک قارچ کش به نسبت یک در هزار و پاشیدن برروی تمام خاک پوششی ، قبل از خاکدهی تاثیر زیادی در جلوگیری از بروز این کپک دارد.

درمان قطعی بیماری : درمان قطعی شامل کاهش عوامل ایجاد کننده بیماری مثل پاستوریزه مناسب خاک و کمپوست و استفاده از بذر سالم و غیر آلوده می باشد.استفاده از مواد اولیه تازه و سالم، رعایت کامل اصول کمپوست سازی ، تونل داری و سالن داری، اسیدیته مناسب خاک پوششی و کمپوست.

پیشگیری بیماری : کاهش بروز شرایط عامل فرعی و عامل ایجاد بیماری.

استفاده از کمپوست و خاک پوششی سالم و عاری از بیماری،ضدعفونی کامل سالن قبل از کشت،رعایت کامل بهداشت در سالن و انجام مدیریت قارچ کشی در سالن در ۲تا ۴ نوبت، پاک سازی هوای تازه به سالن ها و تونل پاستوریزه، جمع آوری بقایای قارچ ها در بستر و تمیز نگه داشتن سطح خاک، در مراحل کمپوست سازی با جلوگیری از خیس شدن کلش ،کود مرغی و پیت در حین انبارداری و استفاده از کود مرغی که حاوی تراشه های چوب کمتری باشد تا حد زیادی در پیشگیری بیماری نقش دارد.

کنترل بیماری :

برای کنترل بیماری می بایست از انتشار و انتقال بیماری در طول زمان و مکان جلوگیری کرد.جلوگیری از انتقال بیماری در طول زمان یعنی اینکه نگذاریم بیماری به کشت بعدی سالن انتقال پیدا کند و بیماری در سریع ترین زمان ممکن کنترل و درمان کنیم.جلوگیری از انتقال بیماری در طول مکان یعنی نگذاریم بیماری به کمپوست های کناری در همان سالن و نیز به کمپوست های سالن مجاور انتقال پیدا کند . بنابراین کمپوست های بسیار آلوده می بایست سریعا از سالن خارج شوند . برای کنترل بیماری کاهش شرایط مطلوب رشد بیماری مثل کاهش دما، رطوبت و دی اکسید کربن در سالن الزامی است.

تشخیص بیماری : این کپک بیشتر در خاک پوششی یافت می شود و رطوبت بالای خاک،سبب تحریک بیشتر بیماری به شروع رشد می گردد . این کپک به سرعت قارچ ها را از قسمت زیرین پایه مورد حمله قرار می دهد . بقایای ته مانده قارچ ها برروی بستر در صورت عدم نظافت بستر، محل مناسبی برای شروع رشد اولیه این کپک خواهند بود.