پرورش ماهیان گرم آبی

ماهیان گرم آبی

به ماهیانی که در مناطق نیمه گرم و گرمسیر زیست می کنند، ماهیان گرم آبی می گویند. دمای مناسب رشد در گروههای مختلف تفاوتهایی دارد. کپور ماهیان پرورشی (کپور معمولی و کپور ماهیان چینی) از دمای ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد تغذیه می کنند و دمای مناسب رشد آنها ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتیگراد می باشد.
در حالی که رشد ماهیانی مانند تیلاپیا در دمای بالاتر نیز امکان پذیر است. تغذیه و رشد کپور ماهیان در دمای بالاتر از ۲۸ تا ۳۰ درجه سانتیگراد کاهش و یا قطع می گردد. از سوی دیگر در دمای پایین تر از ۱۵ درجه سانتیگراد نیز تغذیه قطع یا به آرامی صورت می گیرد.
ماهیان گرم آبی به گروهی از ماهیان گفته می شود که رشد و تولید مثل آنها در آبهای گرم صورت می گیرد و با توجه به گونه های (مختلف) آنها جهت تکثیر و رشد خود، به دماهای مختلفی نیاز دارند. به طور مثال دمای مناسب رشد کپور ماهیان چینی ۲۵ – ۱۸ درجه سانتیگراد می باشد. این گروه از ماهیان در دمای بالای ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد تغذیه می کنند.

ماهی کپور

خانواده کپور ماهیان (Cyprinidae) از رده ماهیان استخوانی (osteichthyses) زیر رده (Actinoptrygi) راسته cyprini formes زیر راسته cyprinidei می‌باشند. ۸۰% از ماهیان پرورشی تولید شده در جهان را کپورماهیان و تیلاپیا تشکیل می‌دهد. کپورماهیان بزرگترین خانواده آب شیرین هستند و در ناحیه مصبی و آب‌های لب شور نیز دیده می‌شوند.

کپور ماهیان پرورشی

بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده توسط فن لی در ۵ قرن قبل از میلاد ماهی کپور معمولی قدیمی‌ترین ماهی پرورشی بوده است که انواع پرورشی آنها را به دو دسته کپورماهیان هندی (Indian Major carp) و کپورماهیان چینی(Chinese carp) تقسیم می‌کنند.

تغذیه

کپور ماهیان کف گرد بوده و از کف دریاچه تغذیه می کنند بخش عمده غذای آن از دانه و ریشه گیاهان آبزی می‌باشد و همچنین از جلبک، لارو، حشرات، صدف و بسیاری دیگر از ارگانیزم‌ها تغذیه می‌کند . برای خوردن غذا دهان خود را کاملا باز کرده و مثل جارو برقی طعمه را می‌مکد و با بهم ریختن مواد ته نشسته از کف آب آنها را بهم زده و ابری از مواد ته نشین شده را به بالا میفرستد .

تولید مثل

کپور وحشی و معمولی در اواخر بهار و اوایل تابستان در زمانیکه درجه حرارت آب از ۱۸ سانتیگراد تجاوز کند شروع به تخم‌ریزی می‌کند . تخم‌ها در نقاط کم عمق و مناطقی که پوشیده از علف هستند و در معرض تابش نور خورشیدند. به ساقه و برگ گیاهان زیر آب متصل‌اند . این تخم‌ها ظرف پنج تا هشت روز در حالی که همچنان به ساقه متصل‌اند بارور می‌شوند .

ماهی کپور

کپورماهیان پرورشی در ایران

الف- کپور معمولی (Common carp)

این ماهی بعنوان یکی از اصلی‌ترین ماهیان پرورشی دنیا شناخته شده است و بطور گسترده‌ای در اروپا و آسیا و خاور دور پرورش داده می‌شود و نوع بومی وحشی آن با نام سازان در آبهای جنوبی دریای خزر مشاهده می‌شود نوع پرورشی آن در سراسر کشور پرورش می‌یابد. در واقع کپور معمولی به دو نوع پشت بلند و کشیده تقسیم می‌شود که در واقع با نسبت ارتفاع بدن به طول استاندارد آنهاست (H:I) بطوری که در کپورهای پشت بلند این نسبت برابر ۰۵/۲ :۱ تا ۶۰/۲ :۱ و در کپورهای پشت کشیده برابر ۶/۲ :۱ تا ۰/۳ :۱ است که هر چه این نسبت بیشتر باشد ماهیان کپور به اشکال وحشی خود نزدیک‌تر می‌باشند.

کپور دارای بدنی کشیده و از طرفین فشرده می‌باشد به ندرت به طول ۱۰۰ سانتیمتر و وزن ۲۵-۳۰ کیلوگرم می‌رسد و به ۴۰ سال سن می‌رسد دمای یک تا ۴۰ درجه را تحمل می‌کند. در آبهای گرم و با سرعت کم با بستر شنی یا لجنی پوشیده شده از گیاهان آبزی زندگی می‌کند اما آب قلیایی و درجه حرارت بین ۱ تا ۲ درجه فعالیت کپور را کم می‌کند.

از آبزیان بسیار ریز نقاط ساحلی و بستر آب مانند کرمها، لارو حشرات و نرمتنان کوچک تغذیه می‌کند در استخرها غذای خود را از میان گیاهان و جانوران کفزی استخر می‌یابند. زمان تخم ریزی آن از اردیبهشت تا تیرماه در درجه حرارت ۲/۱۸ درجه سانتیگراد است که در مدت یک هفته در چند مرحله صورت می‌گیرد و قطر تخم ۶/۱-۱ میلی‌متر است و انکوباسیون آنها با جریان آب ۲ تا ۳ لیتر در ثانیه در ۵-۳ روز طول می‌کشد. میزان درجه حرارت و غذا در رشد کپور موثر است و ۲۰ درجه سانتیگراد بهترین دما برای رشد است.

کپور معمولی ( Common Carp )

ب –  کپورعلفخوار یا آمور (grass carp)

به این ماهی به اشتباه در بازار، ماهی سفید پرورشی می‌گویند. دارای بدنی کشیده و پهن با باله‌های کوتاه و قوی است که شبیه ماهی سفید می‌باشد اما بدنش از فلس‌های درشت که به زرد روشن می‌گراید پوشیده شده است دارای دندانهای حلقی ۲ ردیفی است با طول ۷-۶ میلی‌متر به تغذیه فعال می‌رسد و در زمان ۷ تا ۱۳ سانتیمتری با تغذیه ۳۰% زئوپلانکتون رشد خوبی دارد.

ضریب غذایی آن ۱ به ۳۰ است و غذای اصلی آن را علوفه و گیاهان آبزی تشکیل می‌دهد و جهت کنترل گیاهان به محیط‌های آبی معرفی می‌گردد. بطوری که به اندازه ۴۰% وزن بدن خود در شبانه روز تغذیه می‌کند. مرز شروع و امساک تغذیه بین ۱۰ تا ۱۲ درجه سانتیگراد است و به ۵۰ کیلوگرم می‌رسد بطور متوسط ۵۰۰ هزار و ۷ ساله آن ۸۱۶ هزارتخم می‌دهد. در زادگاه خود رودخانه آمور که رودخانه‌ای گل‌آلود با بستر سنگریزه‌ای است تخم ریزی در دمای ۲۳-۲۱ درجه بطور دسته جمعی صورت می‌گیرد. دوره انکوباسیون ۵/۱ روز می‌باشد. بچه ماهیان ابتدا از جلبکها سپس از گیاهان آبزی و لاروهای شیرونومیده، بی مهرگان و سخت پوشان تغذیه می‌کنند و به راحتی میزبان انگلهای داخلی و پارازیت‌های خارجی می‌شود و گوشت آن علاقه‌مندان زیادی دارد.

ج-کپور سرگنده (Big head)

مبدا پیدایش این ماهی در رودخانه‌های جنوب و مرکز چین (یانگ‌تسه، کونگسی، کونگتانگ) است شکم این ماهی گرد بوده و دارای سر بزرگ می‌باشد با اینکه از ارزش غذایی خوبی برخوردار است اما سر بزرگ آن از مشتاقان آن می‌کاهد رنگ آن کمی تیره‌تر از کپور نقره‌ای است چشم‌ها پائین‌تر از محور طولی بدن قرار دارد و دندانش حلقی یک ردیفی است و در سطح ساینده آن فاقد شیار است.

تغذیه بصورتی است که ابتدا از پلانکتون‌ها، سخت پوستان و کلادوسرهایی چون chydorus sphaericus ، Daphnia sp ، Bosmina sp ، Alonasp ، sida crystallina ، Eurycerus Lamellatus و کوپه پودها تغذیه کرده بطوری که در مرحله انگشت قدی سیکلوپس‌ها و روتیفرها نقش مهمی در رشدشان دارند و لاروهای کفزی از خانواده شیرونومیده همچون chaoborus ،Ephemridae، sialis را مورد تغذیه قرار می‌دهند. کرم‌های توبی فکس و نرم تنان کوچکی چون Limnaea auricularia و valvata و غیره به همراه سوسک‌های آبزی corixa غذاهای دیگر آنرا تشکیل می‌دهند.

تیغه یا کیل زیر شکم تنها پس از پایه باله شکمی مشهود است سرپوش آبششی بطور مشهودی از پایه باله سینه‌ای جلوتر رفته است متوسط باروری آن ۵۰۰ هزارتخم است و در صورت فراوانی غذا رشد آن بسیار زیاد است. ماهی زئوپلانکتون خوار است، دمای مناسب آب ۲۵-۲۲ درجه سانتیگراد است قطر تخم ۱/۱-۱ میلیمتر و دوره انکوباسیون ۵/۱-۱ روز طول می‌کشد در ۸-۷ میلیمتری به تغذیه فعال رسیده و وزن خود را تا ۵۰ کیلوگرم می‌رساند.

کپور سرگنده ( Big Head)

د- کپور نقره‌ای (silver carp)

با نامهای فیتوفاک، تولستولوبیک و نام تجاری ماهی آزاد پرورشی که به اشتباه در بازار متداول است خوانده می‌شود. سر این ماهی گرد و پهن و دارای فلس‌های ریز می‌باشد. دارای تیغه‌های آبششی طویل می‌باشد که در ۵/۱ سانتی‌متری از الگ تغذیه می‌کنند. البته در ابتدا از فیتو و زئوپلانکتونها تغذیه می‌کند ولی بعداً به فیتوپلانکتونها روی می‌آورند. دارای دهان زیرین و بدنی کشیده و نقره‌ای است.

درکشور ما تا ۱۴ کیلو مشاهده شده اما دندان حلقی ۴ ردیفی دارد و سطح ساینده آن شیاردار است. دارای کیل کامل می‌باشد و وزن آن تا ۲۰ کیلوگرم می‌رسد تا ۱۷ درصد وزن خود تغذیه می‌کند. در آب ساکن عمل تخم‌ریزی انجام می‌گیرد. متوسط تخم‌ها بین ۴۶۷ تا ۵۴۲ هزارتخم می‌باشد در درجه حرارت ۲۳-۲۱ تخم ریزی می‌کند. تخمها ۱-۷/۰ میلی‌متر قطر دارند و انکوباسیون آنها ۵/۱ روز طول می‌کشد. ۵۰ تا ۸۵% کشت توام را این ماهی تشکیل می‌دهد. داشتن کیل کامل، سرکوچک و نرسیدن انتهای باله سینه‌ای به باله شکمی آنرا از کپور سرکنده متمایز می‌سازد. این ماهی گوشتی لذیذ، چرب و استخوانی دارد و بهترین ماهی پرورشی در نزد عموم می‌باشد.

کپور نقره ای (Silver Carp)