ویژگی های یک زمین مناسب برای کشاورزی

کشاورزی می تواند به عنوان استفاده سیستماتیک و کنترل شده از محیط زیست به منظور بهبود وضعیت انسان و تامین مواد غذایی مورد نیاز آن تعریف شود. زمین کشاورزی نیز بخشی از زمین است که به دلیل توانایی آن برای رشد محصولات غذایی در آن کشاورزی صورت می گیرد. منابع زمین های کشاورزی و گیاهان زراعی قابل رشد، همگی مبتنی بر ترکیبات خاک و آب و هوا هستند و می توانند برای محصول مورد کشت چشم اندازهای متفاوتی را تعریف کنند. شناخت ویژگی های زمین های کشاورزی و شیوه های مدیریت آن مربوط به بررسی پتانسیل و محدودیت های زمین کشاورزی می باشد. در ادامه این مقاله به بررسی ویژگی های یک زمین مناسب برای کشاورزی می پردازیم.

• خاک

دانستن نوع خاک زمین در اولویت اول قرار دارد چرا که خاک محل جایگیری و همچنین منبع تأمین آب و مواد مغذی برای محصول کشاورزی است و اکسیژن مورد نیاز آن توسط خلل و فرج موجود در خاک به گیاه می رسد. بنابراین کیفیت خاک می تواند تاثیر به سزایی در تولید سودآورترین محصول داشته باشد پس اولین اقدام برای شناسایی زمین مناسب بررسی نوع خاک آن است. همچنین شما باید از ویژگی ها و محدودیت های خاک زمین کشاورزی مطلع باشید.

موارد بسیار زیاد دیگری در رابطه با خاک برای بررسی لازم است مثلا باید بدانید آیا خاک به مقدار کافی برای رشد گیاهان وجود دارد؟، آیا زمین به لحاظ تاریخی مستعد به وقوع سیل بوده است یا خیر ؟ مثلا اگر در بالا دست زمین مورد نظر آبراهه بزرگ وجود داشته باشد ، احتمال بروز سیل و تهدید  محصولات کشاورزی  وجود دارد ،علاوه بر این آیا قبل از شروع به کاشت محصول، خاک باید مدیریت شود؟ و یا اینکه آیا خاک pH مورد نیاز محصول را برآورده می کند؟

خاک از نظر PH به سه دسته اسیدی، خنثی و قلیایی تقسیم می شوند که مهمترین PH خنثی می باشد. بنابراین اگر زمین از PH مناسب برخوردار نباشد، باید ببینیم چقدر سرمایه گذاری زمان و پول برای تغییر شرایط کنونی لازم است. علاوه بر این خاک منطقه باید از عمق کافی برخوردار باشد. هرچه عمق خاک بیشتر باشد، درختانی با ریشه های عمیق تر را می توان کشت کرد. بر عکس هر چه عمق خاک کمتر باشد باید گیاهانی با ریشه کوتاه تر مانند گیاهان داروئی کشت شود.

بافت خاک نیز از اهمیت زیادی برخوردار است و شامل رسی، شنی، شنی رسی، لومی و… می شود که در احداث نوع گونه گیاهی باید در انتخاب نوع آن دقت لازم  را داشت تا امکان تولید اقتصادی محصول فراهم گردد.همچنین شما نیازمند بررسی شوری خاک زمین مورد نظر نیز هستید چرا که شوری خاک به عنوان یک عامل محدود کننده برای رشد گیاهان شناخته شده است.

• زیستگاه و شرایط آب و هوایی

همانطور که می دانید گیاهان زراعی برای رشد و نمو و تکامل مراحل رشدی خود نیازمند شرایط مناسب آب و هوایی هستند. جهت مشخص نمودن ناحیه های هواشناسی کشاورزی از شاخص هایی نظیر دما، بارش، ارتفاع از سطح دریا، نوع محصول استفاده می شود و بر این اساس کشور ایران به شش ناحیه آب و هوایی کشاورزی تقسیم شده است. یکی از عوامل آب و هوایی اثر گذار در انتخاب زمین کشاورزی، میزان بارش آن منطقه است.چرا که بارندگی تامین کننده رطوبت مورد نیاز گیاهان زارعی است. در مناطقی که بارش متوسط سالانه کمتر از ۳۰۰ میلیمتر باشد معمولا رطوبت کافی برای گیاه درخاک ذخیره نمی شود.

• نزدیکی زمین به خدمات مورد نیاز و دسترسی آسان پرسنل

یکی از مواردی که در انتخاب زمین کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار است نزدیکی زمین به بازار ، مشتریان ، نیروی کار و خدمات پشتیبانی و تامین کالاست در غیر این صورت منابع مالی و زمانی زیادی صرف تامین موارد گفته شده خواهد شد.

• جهت زمین

جهت و مقدار تابش نور خورشید باید در تمام نقاط زمین بررسی شود. مثلا دقت کنید که آیا در زمین کشاورزی مناطق سایه دار وجود دارد؟ تپه ها، درختان و ساختمان ها می توانند مشکلات سایه ای ایجاد کنند. باید توجه داشته باشید که شما در تابستان متوجه مشکلات مربوط به سایه ها نمی شوید، اما بعد از آن در فصلی که خورشید در آسمان پایین تر است، این مشکل تشدید خواهد شد.چرا که زمین های مخصوص تولید سبزیجات باید در نور کامل خورشید قرار بگیرند. این بدان معنی است که آنها باید حداقل ۶ ساعت از روز از  نور مستقیم خورشید بهره مند شوند. دسترسی کمتر به نور، رشد گیاهان را کاهش می دهد و در نتیجه عملکرد شما کاهش می یابد.

• شیب زمین

توجه داشته باشید که در راه اندازی باغات دیم جهت کاشت گیاهان زراعی مثل گندم ، نخود و غیره زمین هایی با شیب کمتر از ۸ درصد مورد نیاز است چرا که در زمین های با شیب بالاتر از ۸ درصد معمولا در اثر باران و تولید رواناب فرسایش خاک به وجود می آید به ویژه برای زراعت گندم دیم ، لازم است بدانید هنگامی که در جهت شیب زمین شخم زده شود ، فرسایش با شدت بیشتری اتفاق می افتد. بنابر این در صورت مناسب بودن سایر شرایط زمین کشاورزی باید فرسایش خاک و جاری شدن رواناب نیز کنترل  شود. همچنین در این اراضی ، شیب زمین می تواند به هدایت رواناب و جمع آوری آن به مخازن یا پای درختان کمک کند.

• بررسی وزش باد و نسیم

آیا اغلب نسیم یا باد در زمین کشاورزی شما می وزد؟ برای تولید کنندگان سبزی، باد های قوی می توانند تونل های بزرگ و پوشش های ردیف را از بین ببرند. از سوی دیگر، یک نسیم آرام می تواند برگ های گیاهان خشک را جدا کند  و از شیوع بیماری بین گیاهان جلوگیری کند،. پس نسیم سبک می تواند یک مزیت باشد. اما بادهای قوی موجب فرسایش خاک خواهد شد.

• فشار علف های هرز / علف های هرز سمی

شناسایی راهکارهایی برای غلبه بر محدودیت های مرتبط با علف های هرز، از جمله هر گونه علف های هرز و تهاجمی موجود از دیگر موارد مهم در بررسی زمین کشاورزی است و در این خصوص شما باید بدانید که علف های هرز زمین کشاورزی مورد نظر شما از چه نوع و چند ساله هستند.

• بررسی آلودگی

برای ، شما نیازمند انجام یک آزمایش جامع خاکی هستید. اطلاعات مربوط به “تست های محیط زیستی” می تواند شامل ضایعات صنعتی، سرب، آرسنیک، جیوه و غیره باشد.

• منابع آبی

منابع آبی زمین کشاورزی را شناسایی کنید و اطمینان حاصل کنید که آب کافی برای استفاده شما وجود دارد. مثلا برای تولید سبزیجات، در طول فصل اصلی رشد، حداقل یک تا دو اینچ آب در هفته نیاز دارید. یک اینچ آب برای یک هکتار ۲۰،۰۰۰ گالن آب است! چاه ها و رودخانه ها می توانند یک منبع مناسب آبی را فراهم آورند.

• تعیین مرزهای زمین کشاورزی

شناسایی تمام مرزها برای تعیین اندازه زمین های قابل استفاده مهم است. بنابراین برای مشخص کردن مناطق حساس موجود، دور زمین خود حصار بکشید. برای مثال، فعالیت های کشاورزی در نزدیکی یک جریان یا تالاب محدود می شود که می تواند به عنوان یک مرز در نظر گرفته شود.. اگر صاحب زمین با مکان های دقیق مرزی آشنا نیست، می توانید از نقشه های هوایی که مرزها را در محل تعریف می کند استفاده کنید.

• سوابق زمین کشاورزی

شما باید هر گونه سوابق مربوط به استفاده از زمین در گذشته را در صورت موجود بودن بررسی کنید. این سوابق عبارتند از: نتایج آزمون خاک، سوابق کاربرد سیستم های آفت کش، نتایج آزمایشات کیفیت آب آبیاری ، طرح های سیستم های فاضلاب و مجوز ها،