چگونه یک سالن پرورش قارچ استاندارد و مناسب ایجاد کنیم ؟
طراحی سالن استاندارد جهت پرورش قارچ
شرایط و ویژگی‌های محیطی استاندارد در پرورش قارچ
پرورش قارچ از روشی نوین در کسب‌وکار کشاورزی است که این روزها طرفداران زیادی پیدا کرده است. در نخستین گام برای راه‌اندازی کار، فراهم کردن محیطی استاندارد، سالن‌هایی مناسب با رعایت تمام شرایط لازم و ضروری امری بدیهی به نظر می‌آید. بنابراین در این مطلب به ارائه حداقل‌های لازم در طراحی سالن پرورش قارچ استاندارد پرداخته شده است.
مکانی که برای پرورش قارچ در نظر گرفته می‌شود بهتر است از دام‌پروری و مرغداری‌ها به دور باشد تا آلودگی‌های و عوامل بیماری‌زا به قارچ‌ها سرایت نکنند.
ویژگی‌های یک سالن پرورش قارچ استاندارد
سالن پرورش قارچ، اصلی‌ترین قسمت هر مجموعه تولیدی قارچ اعم از خانگی یا صنعتی بوده و در به دست آوردن نتیجه مطلوب بسیار مؤثر هست.
یک سالن پرورش قارچ استاندارد بهتر است سابقه تولید قارچ را نداشته باشد زیرا ممکن است عوامل بیماری‌زا را برای محصول جدید به یادگار گذاشته باشند و چنانچه از آن سالن استفاده می‌شود، ضدعفونی کردن آن لازم و ضروری است.
جنس سالن پرورش قارچ
برای ساخت سالن پرورش قارچ از مصالح و سازه‌های مختلفی استفاده می‌گردد که باید تحمل رطوبت بالا و نزدیک به ۹۰ درصد را داشته و همچنین از قابلیت ضدعفونی کردن، برخوردار باشند. بر همین اساس سالن پرورش قارچ به دو گروه سبک و سنگین تقسیم می‌شوند.
سالن پرورش قارچ سنگین
در هنگام احداث این نوع از سالن‌ها مصالح بتونی و سازه‌های فلزی به کار می‌رود. بنابراین در زمان طولانی‌تر ساخته شده و هزینه بیشتری را ایجاد می‌کند. کف و دیواره از جنس سیمان آب را به خود جذب کرده و رطوبت سالن پرورش قارچ را بالا می‌برند. همچنین دما و دیگر عوامل محیطی را راحت‌تر می‌توان در آن کنترل کرد.
سالن‌های پرورش قارچ سبک
این نوع از سالن‌ها از پوشش‌هایی با جنس یونولیت، پلی فوم و نایلون‌های پلی‌اتیلن به همراه سازه‌های فلزی ساخته می‌شوند که به سالن گلخانه‌ای نیز مشهور هستند. برخلاف سالن سنگین، سریع‌تر و ارزان‌تر بوده ولی فراهم کردن شرایط مناسب محیط در آن‌ها سخت‌تر است.
سقف سالن پرورش قارچ
بیشتر مواقع از روش کشت کیسه‌ایی به صورتی که از سقف سالن آویزان باشد، در پرورش قارچ انجام می‌گیرد. بنابراین بهتر است سقف مکان مستحکم و دوام خوبی داشته باشد به‌طوری‌که برای یک سالن ۱۲۰ متری حداقل ۸ تن را سقف سالن متحمل شود.
تهویه سالن پرورش قارچ
به‌منظور راندمان بالا و کیفیت مطلوب قارچ تولیدی، تهویه مناسب محل پرورش قارچ اهمیت زیادی دارد.
محیط و سالن پرورش قارچ انتخابی باید از دو طرف به فضای بیرون باز باشد. تخلیه هوا در سالن‌های قارچ در ارتفاع ۲۰ سانتی‌متری از سطح زمین صورت می‌گیرد، بنابراین احداث سالن در زیرزمین توصیه نمی‌شود و بهتر است سالن پرورش قارچ هم‌سطح زمین باشد تا تهویه آسان‌تر صورت گرفته و هوا به‌راحتی جریان پیدا کند.
گاز مونواکسید کربن (co) سنگین‌تر از اکسیژن بوده و در پایین سالن تجمع پیدا می‌کند، بنابراین جهت تخلیه و خروج آن از سالن پرورش قارچ، باید یک فن در قسمت پایین انتهای سالن قرار بگیرد.
دمای مناسب سالن پرورش قارچ
دما نقش مستقیمی در پرورش قارچ دارد و کوچک‌تری تغییری حتی به‌اندازه یک درجه از میزان قارچ تولیدی کم می‌کند.
توجه کنید که دمای محیط پرورش قارچ در هر مقطع زمانی از تولید، متفاوت بوده و هر بار باید تنظیم و کنترل شود. اما مناسب‌ترین دمای محیط سالن پرورش قارچ ۱۸ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد متغیر است.
میزان نور‌دهی سالن پرورش قارچ
قارچ‌ها در محیطی تاریک با کمترین میزان نور طبیعی رشد می‌کند. بنابراین به‌جز دو درب ابتدا و انتهای سالن پرورش قارچ که نور به‌صورت کم ولی یکنواخت از آن‌ها وارد می‌شود، کوچک‌ترین روزنه و منبع نوری نباید داشته باشد.
ابعاد مناسب محیط پرورش قارچ
انتخاب مکان با ابعاد مناسب و استاندارد سالن پرورش قارچ در تولید سنتی و صنعتی متفاوت هست. اما اگر مبتدی و تازه‌کار هستید برای شروع بهتر است محیطی مستطیلی با متراژی حداقل ۶۶ متری نیاز داریم که طول ۱۲ متر، عرض ۶متر و ارتفاع ۳.۵ تا ۴ متر داشته باشد.
در این محیط، دو ردیف قفسه به طول ۱۱ متر و عرض ۱۲۰ سانتی‌متر که می‌توان سه ردیف بلوک کمپوست به ابعاد ۴۰ در ۶۰ سانتی‌متری در آن قرار داد و برای تعداد طبقات ۴ یا ۵ طبقه در نظر گرفت.
با این ابعاد هر طبقه ظرفیت ۵۴ بلوک کمپوست را دارا خواهد بود و با احتساب ۴ طبقه در دو ردیف در کل ۴۳۲ بلوک کمپوست ایجاد می‌گردد.
اگر وزن هر کمپوست را ۲۰ کیلو در نظر بگیرید این سالن گنجایش ۸۶۴۰ تن کمپوست را دارد که حدود ۱۳۰۰ تا ۲۶۰۰ کیلو قارچ به دست می‌آید.
اما در هنگام تولید انبوه و صنعتی پرورش قارچ مکانی با متراژ حداقل ۴۰۰ متر نیاز است.
همچنین برای پرورش قارچ به خصوص در تولید صنعتی، به جز سالن کشت، مکان‌هایی دیگر با شرایط متفاوت جهت کمپوست سازی، پاستوریزاسیون، بسته‌بندی، انبارداری، کارگری و اداری را باید در نظر گرفت.
